ریشه ی ضرب المثل ماستمالی کردن

عبارت مثلي «ماستمالي كردن» به عقيده ی استاد محمد علي جمال زاده در كتاب فرهنگ لغات عاميانه يعني: امري كه ممكن است موجب مرافعه و نزاع شود لاپوشاني كردن و آن را مورد توجيه و تأويل قرار دادن، رفع و رجوع كردن، سروته كاري را بهم آوردن و ظاهر قضايا را به نحوي درست كردن است.

به گفته ی علامه دهخدا، از ماستمالي معاني و مفاهيم مداهنه و اغماض و بالاخره نديده گرفتن مسائلي كه موجب خشم يا اختلاف گردد نيز افاده مي شود. آنچه نگارنده را به تعقيب و تحقيق در پيدا كردن ريشۀ تاريخي اين ضرب المثل واداشت وجود كلمۀ ماست يعني اين ماده خوراكي لبنياتي در آن، و ارتباط آن با مداهنه و اغماض و رفع و رجوع كردن امور مورد اختلاف بوده است كه خوشبختانه پس از سال ها پرس و جو و تحقيق و جويندگي و يابندگي رسيد.

اينك شرح قضيه: 

قضيه ی ماستمالي كردن از حوادثي است كه در عصر بنيانگذار سلسله ی پهلوي اتفاق افتاد و شادروان محمد مسعود اين حادثه را در يكي از شماره هاي روزنامه ی مرد امروز به اين صورت نقل كرده است:

«هنگام عروسي محمدرضا پهلوي و فوزيه چون مقرر بود ميهمانان مصري و همراهان عروس به وسيله ی راه آهن جنوب تهران وارد شوند از طرف دربار و شهرباني دستور اكيد صادر شده بود كه ديوارهاي تمام دهات طول راه و خانه هاي دهقاني مجاور خط آهن را سفيد كنند. در يكي از دهات چون گچ در دسترس نبود بخشدار دستور مي دهد كه با كشك و ماست كه در آن ده فراوان بود ديوارها را موقتاً سفيد نمايند، و به اين منظور متجاوز از يك هزار و دويست ريال از كدخداي ده گرفتند و با خريد مقدار زيادي ماست كليه ی ديوارها را ماستمالي كردند».

به طوري كه ملاحظه شد قدمت ريشه ی تاريخي اين اصطلاح و مثل سائر از هفتاد سال نمي گذرد، زيرا عروسي مزبور در سال 1317 شمسي برگزار گرديد و مدت ها موضوع اصلي شوخي هاي محافل و مجالس بود و در عصر حاضر نيز در موارد لازم و مقتضي بازار رايجي دارد.

منبع: آی کتاب